Reactie op column van Erik Hagelstein in de Gelderlander

Reactie op column van Erik Hagelstein in de Gelderlander

Foto uit column van Erik Hagelstein
Gedeelte uit de column van Erik Hagelstein (volledige column staat onderaan dit bericht)

Als beelden en sentimenten het winnen van feiten en waarden, dan komt de objectiviteit in het gedrang!

In zijn column van 25 januari stelt Gelderlander journalist Erik Hagelstein dat Montferland van ‘twee walletjes eet’. Onder de titel ‘Hoe Montferland bij beide buurmannen[1] in bed blijft liggen’ wordt de suggestie gewekt dat al definitief ten gunste van de Achterhoek is besloten en het lidmaatschap van de Liemerse Ambassade een feit is.  

‘Dat wordt een doorslaand succes, het hernieuwde huwelijk van Montferland met de regio Achterhoek’ (citaat: column ‘Hagelstenen)

Anders dat het citaat doet vermoeden is besloten dat Montferland voornemens is om onder voorwaarden aan te sluiten bij de Achterhoek. Hiervoor is juist gekozen om zo het college in de gelegenheid te stellen de raad de resultaten voor te leggen van de volgende vier uit te onderhandelen onderwerpen:  

  1. welke groei- en ontwikkelingsmogelijkheden heeft Montferland;
  2. hoe ziet de Achterhoek de relatie met de Liemers;
  3. het ‘veilig stellen’ van de gemaakte afspraken over de woondeal en de logistieke ontwikkelingsmogelijkheden in ‘s-Heerenberg;
  4. de bereidheid te komen tot een bundeling van krachten tussen de Achterhoek en de GMR[2].

Ook is het college verzocht met de regio Arnhem – Nijmegen in gesprek te gaan om duidelijk te krijgen wat op basis van de uitkomst van de genoemde uit te onderhandelen (vier) onderwerpen de (financiële) consequenties en voorwaarden zijn. Daarnaast dient het college in overleg te treden met de huidige leden van de Liemerse Ambassade[3] om lid te kunnen worden van dit Liemerse samenwerkingsverband[4].  

Afgesproken is dat voor november 2023 het college de raad een voorstel ter besluitvorming voorlegt. Dan en niet eerder neemt de raad een definitief besluit.

‘Tot 2017 waren ze al een stel, maar in Montferland bleek buurmans gras toch een fractie groener’ (citaat: column ‘Hagelstenen)

Deze bewering komt niet overeen met de feitelijkheid. Daarom is het goed om in het kort in de geschiedenis te duiken.  

  • In 2005 is als gevolg van de samenvoeging van Bergh en Didam de gemeente Montferland tot stand gekomen.
  • Voor 2005 maakte Didam deel uit van het Wgr+ samenwerking[5].
  • Deze samenwerking (onafhankelijk van de provincie en viel direct onder het Rijk) hadden wettelijke taken op economisch/ ruimtelijk gebied (wonen, verkeer en vervoer en recreatie).  
  • Alleen de bij deze regio(’s) aangesloten gemeenten konden gebruik maken van de Rijksregeling Wgr+[6] Dit bezorgde de gemeente Didam de nodige (financiële) voordelen.
  • De gemeente Bergh werkte voor 2005 op verschillende terreinen samen met naastgelegen Achterhoekse gemeenten (Gr)[7]. Dit met name op het gebied van de ‘zachte sector’[8].
  • De regio Achterhoek, dus ook de gemeente Bergh, hebben nooit van de (Rijksregeling) Wgr+ gebruik kunnen maken.
  • Na de samenvoeging in 2005 vielen de ruimtelijke en economische beleids- onderdelen van de ‘Berghse kant’ wel onder de Wgr+ regio Arnhem – Nijmegen. Met alle voordelen voor de nieuwe gemeente Montferland van dien.  
  • Tegelijkertijd bleef Montferland wel lid van de voorloper van de huidige regio Achterhoek.
  • Voor beide regio’s werd de jaarlijks lidmaatschapsbijdrage betaald.  
  • Per 2016 werd de Wgr-+ regeling door het Rijk opgeheven. Er ontstonden toen nieuwe regionale samenwerkingsverbanden zoals de GMR[9] en de (huidige) regio Achterhoek.
  • Montferland kreeg vanaf 2015 met substantiële begrotingstekorten te maken. Drastische bezuinigingen werden noodzakelijk geacht.
  • Een van de bezuinigingen werd het opzeggen van één van de twee regionale samenwerkingsverbanden[10].
  • Financiële maar ook inhoudelijke redenen[11] lagen ter grondslag aan de opzegging van het lidmaatschap met de Achterhoek. De opzegging ging gepaard met het betalen van een afkoopsom[12]
  • Na de opzegging is Montferland op bepaalde onderdelen blijven samenwerken met de Achterhoek, b.v. op het gebied van onderwijs, de RES[13], Laborijn, (jeugd-)zorg etc. 
  • O.a. op basis van het rapport van de rekenkamercommissie[14], maar ook de intergemeentelijke discussies over de koers en regiokeuze en de door de provincie aangegeven ‘richtingsduiding’[15], was voor de raad van Montferland aanleiding een besluit te nemen over de vraag: ‘bij welke regio willen wij horen?’[16].
  • Daaromtrent heeft de raad op 19 januari jl. het volgende besloten:
  1. voornemens te zijn, onder voorwaarden, aan te sluiten bij de Regio Achterhoek;
  2. met GMR/Liemers over de onder 1. bedoelde voorwaarden in overleg te gaan, om te bezien of en zo ja op welke wijze dat dan zou kunnen plaatsvinden;
  3. te waarborgen dat de ingeschreven inwoners van Montferland hun bij Entree opgebouwde rechten behouden;
  4. volwaardig lid te worden van de Liemerse ambassade;
  5. de Raad uiterlijk november 2023 de resultaten van bovenstaande voorwaarden ter besluitvorming voor te leggen.

Op basis van het voorgaande kan worden geconcludeerd dat na de herindeling in 2005, Montferland maar één logische en juiste keus kon maken nl. het bestaande Didamse lidmaatschap van de regio Arnhem – Nijmegen te (laten) ‘omzetten’ naar de gehele (nieuwe) gemeente Montferland.      

Tevens werd verstandig gevonden dat de samenwerking met de Achterhoek, met name op het gebied van de ‘zachte sector’, gehandhaafd bleef.

Een dubbellidmaatschap was (toen) voor niemand een probleem.  

Als gevolg van de financiële ontwikkelingen was Montferland in 2015 e.v. jaren genoodzaakt bezuinigingen door te voeren. Een van de opties die werd gekozen was om nog maar van één regio lid te blijven. Aangezien de regio Arnhem – Nijmegen in 2015 naar de mening van Montferland meer te bieden had, werd het lidmaatschap met de regio Achterhoek beëindigd. Hiermee kon een fikse (structurele) bezuiniging worden ingeboekt. Bij de  beëindiging werd de Achterhoek een (eenmalige) afkoopsom betaald.  

Op basis van deze informatie is, in tegenstelling tot Erik Hagelsteins bewering, het niet zo dat Montferland ‘bij beide buurmannen in het bed heeft gelegen en blijft liggen’. Als je meerdere lidmaatschappen mag of kunt aangaan en je betaald ervoor, dan ‘eet je echt niet van twee walletjes’.  

Exact zoals het hoort zal het college op basis van het vastgestelde amendement van 19 januari jl. met alle betrokkenen in overleg gaan. De uitkomst daarvan zal bepalen of het voornemen omgezet kan worden in een definitief besluit of niet. Dat is aan de raad van Montferland en die heeft maar één doel; het dienen van de belangen de inwoners, ondernemers en de maatschappelijke organisaties van Montferland.

Mijn dank voor de (aanvullende) informatie van door mij benaderde personen die in de verschillende tijdsperioden betrokken waren.

’s-Heerenberg, 3 februari 2023


[1] Bedoeld wordt: de regio Achterhoek en de regio Groene Metropool Arnhem – Nijmegen

[2] Regio Groene Metropool Arnhem – Nijmegen

[3] Huidige leden zijn: de Liemerse gemeenten Zevenaar, Duiven, Westervoort en Doesburg

[4] Dit aangezien de Liemers (incl. Montferland) de derde grote speler (na Nijmegen en Arnhem) in de GMR is.

[5] Knooppunt Arnhem – Nijmegen, Economische Samenwerking Arnhem – Nijmegen, Stadsregio Arnhem – Nijmegen.

[6] Wet gemeenschappelijke regeling plus.

[7] Middels de zgn. (vrijwillige) Gemeenschappelijke regeling.

[8] Zorg, Maatschap. opvang & beschermd wonen, Jeugdzorg, R&T, ook Politie, etc.

[9] Regio Groene Metropool Arnhem – Nijmegen.

[10] GMR en Achterhoek.

[11] Gedachte was: er is sprake van te weinig resultaat/’kosten versus baten (verslag 10-10-20)

[12] Ca. € 400.000 (eenmalig)

[13] Regionale Energiestrategie Achterhoek

[14] Vrij vertaald: het bestaan van een samenhang van keuzes wat betreft regionale samenwerking en besluitvorming over de koers (visie/missie) van de gemeente Montferland

[15] ‘Als je verder wilt, dan zul je je als Montferland goed regionaal moeten positioneren. Wat en met wie willen we? Het is van belang dat Montferland daar over nadenkt’ (verslag 10-10-20). 

[16] Samenwerken met Arnhem/Nijmegen, de Achterhoek of beiden (verslag 10-10-20).

Column Erik Hagelstein in de Gelderlander